اگر فرصت مطالعه ندارید! میتوانید چکیده این مقاله را بصورت پادکست گوش کنید.
مقدمه
اعتماد یک پیوند ضروری در سازمان، نسبت به مشتریان و تیم داخلی است. علاوه بر این اعتماد در شراکتهای تجاری، بین سازمانها و مشتریان چیزی است که طریق تعاملات، تجربیات و نتیجه ارائه شده بدست میآید. در پی اعتماد طرفین، وجود توافق نامهها و اسناد حقوقی در ایجاد سیستمی از قوانین و سیاستهایی که بر اجرای قانونی وعدهها در هر صنعت و مشارکت تجاری حاکم است، ضروری هستند.
در شرکت های پیمانکاری قراردادهای پیمانکاری برای ایجاد روابط با مشتریان و سایر ذینفعان کسبوکار به موفقیت و رشد کسبوکار کمک زیادی میکند. چه برای همکاری و چه برای بستن یک معامله، هر دو طرف درگیر باید در فرآیند تعهد محافظت شوند. بسیاری از سازمانها برای اداره روابط تجاری و معاملات به شدت به قراردادها متکی هستند. خواه دلیل این قرارداد رعایت یک تعهد مشترک باشد یا کنترل پروژههای آتی، حفاظتی که قراردادها برای طرفهای درگیر فراهم میکند، برای دستیابی به مشارکتهای تجاری موفق بسیار ارزشمند است.
در واقع، قراردادها میتوانند کسب و کار شما را از اثرات مخرب نجات دهند و باعث بقای آن شوند.
قراردادها، مذاکرات را تحت حاکمیت قانون رسمی میکنند. این مقاله جزئیات قراردادها و نکات مطرح در تنظیم قراردادهای پیمانکاری را بررسی میکند و لزوم استفاده از نرم افزار حسابداری پیمانکاری را بیان میکند.
قراردادها و توافقنامهها
اصطلاحات “قرارداد” و “توافق نامه” اغلب در دنیای تجارت به جای یکدیگر استفاده میشوند. توافقنامه، تفاهمها و معاملات متقابلی هستند که الزاماً به یک سیستم حقوقی محدود نمیشوند. از سوی دیگر، قراردادها از انواع قراردادهایی هستند که معمولاً به توافقات حقوقی ملحق میشوند.
اغلب اوقات، یک توافق در محیطها و جلسات غیررسمی استفاده میشود. این بدان معناست که تنها چیزی که برای عملی ساختن توافقات ضروری است این است که هر دو طرف باید در مورد معاملات و پروژهها به توافق برسند. از سوی دیگر، قرارداد یک توافق رسمی است. یک قرارداد کتبی شامل تعهدات قانونی و عناصر دیگری است که هر دو طرف را مجبور به تعهد میکند.
محتوا و شرایط قراردادهای پیمانکاری ساختمان
قراردادهای پیمانکاری به دو شکل کلی و جزئی تنظیم میشوند. در قراردادهای کلی، پیمانکار متعهد میگردد تمام مراحل و کار پروژه را انجام دهد. این در صورتی است که در قراردادهای جزئی، پیمانکار اجرای تنها بخشی از پروژه را متقبل میگردد. بنابراین قراردادهای پیمانکاری، از بروز بسیاری از مشکلات بین کارفرما و پیمانکار جلوگیری خواهد کرد و توجه دقیق به مفاد و جزئیات آن بسیار حائز اهمیت میباشد.
برخی از جزئیات قراردادهای پیمانکاری، همچون سایر قراردادها شامل:
مشخصات طرفین قرارداد، موضوع قرارداد، مدت زمان اجرا و تحویل پروژه، مبلغ دستمزد، مشخصات فنی کار، تعهدات پیمانکار، تعهدات کارفرما، نحوه پرداخت مبلغ، شرایط فسخ و سایر بندهای اضافی میباشد که در ادامه به شرح موارد اصلی آنها میپردازیم.
• بند ابتدایی، بند طرفین قرارداد
قراردادهای پیمانکاری، همچون سایر قراردادها، با مشخص کردن طرفین مرتبط پروژه مانند پیمانکار، کارفرما یا شرکت استخدام کننده و اطلاعات هویتی و شناسایی آنها شروع میشود.
• بند بازه زمانی
اکثر قراردادهای پیمانکاری شامل محدودهی زمانی مشخصی برای شروع و پایان پروژه هستند. بسته به محدودهی پروژه، قرارداد ممکن است شامل بازههای زمانی متعدد برای تحویل بخشهای مختلف پروژه باشد. درحالی که ممکن است در سایر قراردادها صرفا” یک مهلت برای ارائهی محصول نهایی ذکر شود.
• بند شرح خدمات
در این بند به شرح جزئیات و هرآنچه از جانب پیمانکار باید اجرا و تحویل گردد، میپردازند.
• بند غرامت
این قسمت از قراردادهای پیمانکاری، بسته به نوع پروژه، بخش جبران خسارت، میزان دستمزد ساعتی یا کل غرامت پروژه را ارائه میدهد.
• بند محرمانه بودن
در صورت وجود حفاظتهای لازم برای محرمانه بودن پروژه، این بند انتظارات و ضروریات را مشخص میکند.
• بند خاتمه
برخی از قراردادهای پیمانکاری بسته به نوع و شرایط پروژه شامل بند “اختیار فسخ زودهنگام” میباشند. بندی که کارفرما و پیمانکار برای نشان دادن اینکه کار را تکمیل کردهاند و پرداخت را انجام دادهاند، آن را امضا میکنند و عملا قرارداد فسخ میگردد.
• بند وضعیت حاکمیت
بند وضعیت حاکمیت، در صورت لزوم، فهرستی از وضعیتی را که قرارداد تحت آن قرار میگیرد را شرح میدهد. در ایران نیز مانند بسیاری از کشورها، قانون خاصی که صرفا بر قراردادهای پیمانکاری حاکم باشد وجود ندارد. قوانین پیمانکاری به سایر قوانین گره خورده و ریشه در اصول حقوقی ثابت شده دارد. این بند زمانی از اهمیت بیشتری برخوردار است که یکی از طرفین قرارداد، معمولا کارفرما، از بخش دولتی باشد.
• بند امضاها
طرفین قرارداد که در بند ابتدایی مشخص و معرفی شدهاند، باید در مکانهای تعیین شده امضا نمایند.
توافق شخصیسازی در قراردادهای پیمانکاری سفارشی
همچنین برخی از قراردادهای پیمانکاری با صلاحدید دو طرف و شرایط پروژه، شامل بندها و اطلاعات اضافی نیز میگردند. هر قرارداد پیمانکاری برای رفع نیازهای خاص پروژه میتواند شخصی سازی شده و بصورت سفارشی تهیه گردد.
الزامات و مجوزها در قراردادهای پیمانکاری
پیش از انعقاد قراردادهای پیمانکاری و همچنین قبل از شروع کار پروژه، پیمانکاران میبایست مجوز صلاحیت دریافت کنند. در پروژههای خانهسازی، اکثر پیمانکاران و مهندسان باید دارای مجوز از «سازمان نظام مهندسی ساختمان» باشند.
البته در مواردی که پروژه در مورد ساخت یک کارخانه صنعتی و یا سازههای بزرگتر و پیچیدهتر میباشد و یا اینکه پیمانکاران خارجی درگیر هستند، صلاحیت پیمانکاران اغلب در طول فرآیند مناقصه ارزیابی میشود. علاوه بر این، در هر مرحله از طراحی، ساختوساز، حملونقل و نصب و راه اندازی، تعدادی از انواع مختلف تاییدیه، اخذ موافقت و مجوز موردنیاز است.
دریافت مجوزها معمولا باعث تاخیر در اجرای پروژه و طولانی شده بازهی زمانی آن میگردد. بنابراین مهم است که طرفین در مورد مسئولیتهای خود در رابطه با اخذ مجوز توافق نمایند.
مالیات در قراردادهای پیمانکاری
مالیات قراردادهای پیمانکاری به دو صورت مالیات مقطوع و مالیات بر درآمد محاسبه میگردد. بنابراین بسیاری از پیمانکاران از خدمات حسابداران مالیاتی حرفهای استفاده میکنند. همچنین سعی میکنند قبل از عقد قرارداد پروژه، برنامهریزی و بهینهسازی مالیاتی را انجام دهند. چگونگی محاسبه و پرداخت مالیات نیز در قوانین مالیات کاملا مشخص شده است.
طرحهای پرداخت در قراردادهای پیمانکاری
پروژههای پیمانکاری که از بودجه دولتی، صندوقهای هدف ویژه و سایر منابع مالی عمومی تامین میشود، مشمول طرح تامین مالی اجباری هستند. بدین معنی که پیمانکاران عموما نمیتوانند در مورد مکانیسمهای تامین مالی موجود در قراردادهای EPC (مهندسی، تدارکات و ساخت) توافق کنند. در این نوع از پروژهها، روش پرداخت بصورت“مبلغ یکجا” بوده و پیش پرداخت حداکثر 15-25٪ از مبلغ قرارداد میباشد. سایر پرداختها در هر مرحله از تکمیل پروژه و پس از ارزیابی آنها صورت میگیرد. حال اگر پروژه توسط صندوقهای خصوصی تامین مالی شود، طرفین در انتخاب مکانیسم قیمتگذاری و شرایط پرداخت آن آزاد خواهند بود.
10 نکته مهم در قراردادهای پیمانکاری ساختمان
قراردادهای پیمانکاری از هر نوعی که باشد، قبل از امضای آن حتما نکات زیر را در نظر بگیرید:
- مشخصات و اطلاعات هویتی طرفین قرارداد باید به طور کامل و دقیق ذکر شود.
- موضوع قرارداد میبایست به طور واضح و روشن بیان شود.
- مدت زمان قرارداد باید به طور دقیق مشخص شود.
- مبلغ قرارداد باید به طور دقیق و شفاف تعیین گردد.
- درصد مدیریت پیمان نیز از مواردی است که باید به طور مشخص ذکر شود.
- تعهدات پیمانکار باید به طور کامل و دقیق در قرارداد ذکر گردد.
- تعهدات کارفرما باید به طور کامل و دقیق در قرارداد ذکر گردد.
- نحوه پرداخت مبلغ قرارداد و شرایط آن باید به طور دقیق در قرارداد ذکر شود.
- شرایط فسخ قرارداد میبایست مطرح گردد.
- همچنین تمام نکات، جزئیات فرعی و اطلاعات اضافی در صورت لزوم در قرارداد ذکر شود.
نکات ذکر شده تا به اینجا از موارد اصلی و اولیه انعقاد قراردادهای پیمانکاری بوده است. لازم به ذکر است برخی موارد نیز وجود دارند که رعایت یا عدم رعایت آنها، کلیات قرارداد را تحت تاثیر قرار میدهند که در ادامه به توضیح کوتاهی از آنها میپردازیم.
- الفاظ به کار رفته در قرارداد حاصل نحوهی اشتراک و توافق طرفین هستند، میبایست در کاربرد الفاظ دقت نماییم.
- از ذکر عبارات مبهم و تفسیرپذیر در قرارداد پرهیز نماییم.
- توجه به سمت و اختیارات طرف مقابل و رعایت ذکر آنها در قرارداد با شرکتها ضروری است.
- دقت و مطالعهی قرارداد پیمانکاری از حیث نحوهی انعقاد (ساده یا تشریفاتی بودن).وجود نمونهی فرم موافقت نامهی پیمانکار، فرم ضمانت نامه، ذکر ضوابط و شرایط خاص در زمینهی انعقاد پیمانها که توسط سازمانهای ذیربط وضع شده و … نشانههایی از تشریفاتی بودن قراردادها میباشد.
- در توافقات باید قواعد آمره حقوق در نظر گرفته شوند.قواعد آمره قواعدی هستند که هدف آنها حفظ نظم عمومی است و طرفین نمیتوانند بر خلاف آن توافق کنند. به عنوان مثال قراردادی در خصوص وارد کردن کالایی که ورود آن به کشور غیرقانونی باشد، باطل بوده و فاقد اثر حقوقی است. همچنین اگر در قرارداد برای یکی یا هر دو طرف قرارداد، حق فسخ در نظر گرفته شود، لازم است مهلت استفاده از این حق نیز قید گردد. مانند ذکر این جمله که: “پیمانکار تا یک ماه حق فسخ خواهد داشت”. چنانچه این مهلت ذکر نشود، هم شرط و هم خود قرارداد باطل محسوب میگردد.
کلام پایانی
قراردادهای پیمانکاری، از قراردادهای حساس و پر چالش در نظام حقوقی ایران محسوب میشوند و بایستی در نهایت دقت تنظیم شوند. همانطور که پیشتر نیز گفته شد، پیش از امضا میبایست به اطلاعات درج شده در بخشهایی چون: طرفین قرارداد، موضوع قرارداد، مبلغ قرارداد ، نحوه پرداخت مبلغ قرارداد، محل و نحوه ایفای تعهد، شروط قرارداد، تایید و تصویب قرارداد، الزامات قوانین کار، تأمین اجتماعی و … را درنظر داشت و به آن ها توجه نمود.
ما در تیم تحریریه راز سیستم تلاش میکنیم مجموعهای از مقالات آموزشی و تحلیلی به همراه پادکستهایی جذاب و پر محتوا به شما ارائه دهیم. مقالاتی که به بررسی روندها، تغییرات قوانین مالیاتی، بهترین روشهای مدیریت مالی، راهکارهای بهبود حسابداری و موضوعات مرتبط میپردازند.